Việt Nam là một đất nước có hệ sinh thái phong phú, đa dạng, trong đó có nhiều loài rắn. Một số loài rắn ở Việt Nam là loài độc, có thể gây nguy hiểm cho con người. Vì vậy, việc tìm hiểu về các loài rắn ở Việt Nam là vô cùng quan trọng. Bài viết này. KCM Đà Nẵng sẽ cung cấp cho bạn những thông tin cần thiết về các loài rắn ở Việt Nam, bao gồm phân loại, đặc điểm sinh học, cách nhận biết và biện pháp phòng tránh khi tiếp xúc với rắn.
Các loài rắn ở Việt Nam
Các loài rắn ở Việt Nam được phân loại theo nhiều tiêu chí khác nhau, trong đó phổ biến nhất là phân loại dựa trên đặc điểm nọc độc và đặc điểm môi trường sống.
Rắn độc
Là những loài rắn có thể gây nguy hiểm cho con người do nọc độc của chúng. Nọc độc của rắn được sử dụng để săn mồi, tự vệ hoặc để giao tiếp. Nọc độc của rắn có thể gây ra nhiều triệu chứng nguy hiểm cho con người, bao gồm đau đớn, sưng tấy, tê liệt, thậm chí tử vong.
Một số loài rắn độc phổ biến gồm:
- Rắn lục đuôi đỏ: Đây là loài rắn độc nguy hiểm nhất, có thể gây tử vong cho con người chỉ trong vòng vài giờ nếu không được cấp cứu kịp thời. Rắn lục đuôi đỏ có màu xanh lục, đầu và đuôi màu đỏ.
- Rắn hổ mang chúa: có thể dài tới 6 mét. Nọc độc của rắn hổ mang chúa có thể gây tê liệt hệ thần kinh và dẫn đến tử vong..
- Rắn cạp nia: thường xuất hiện ở đồng bằng. Đây là loài rắn hổ mang có màu sắc đặc trưng với các vạch đen và trắng xen kẽ
- Rắn cạp nong: Đây là loài rắn hổ mang có màu sắc tương tự như rắn cạp nia nhưng có vạch đen và trắng không xen kẽ
- Rắn hổ mang bành: thường xuất hiện ở rừng núi. Đây là loài rắn hổ mang có thân hình to lớn và có thể phun nọc độc.
- Rắn lục sừng: Đây là loài rắn lục có thân hình nhỏ, đầu to và có hai sừng nhỏ ở trên đỉnh đầu. Nọc độc của rắn lục sừng có thể gây tê liệt hệ thần kinh và dẫn đến tử vong.
Rắn không độc
Là những loài rắn không có nọc độc, không gây nguy hiểm cho con người. Rắn không độc thường có màu sắc sẫm, không có hoa văn đặc trưng. Chúng thường ăn các loài động vật nhỏ như chuột, ếch, nhái,…
Một số loài rắn không độc phổ biến ở Việt Nam bao gồm:
- Rắn ráo: thường xuất hiện ở đồng bằng và rừng núi. Rắn ráo có thân hình dài, màu sắc sẫm, không có hoa văn đặc trưng.
- Rắn nước: thường xuất hiện ở ao hồ, sông suối.
- Rắn nước lợ: thường xuất hiện ở vùng nước lợ. Rắn nước lợ có màu nâu hoặc đen, có kích thước trung bình.
- Rắn hổ mang nước: thường xuất hiện ở ao hồ, sông suối. Rắn hổ mang nước có màu nâu hoặc đen, có sọc trắng hoặc vàng trên lưng.
- Rắn hổ trâu: Đây là loài rắn hổ mang thường xuất hiện ở đồng bằng và rừng núi.
- Rắn ráo trâu: Rắn ráo trâu có màu nâu hoặc đen, có kích thước lớn.
- Rắn hổ mang hoa: thường xuất hiện ở rừng núi. Rắn hổ mang hoa có màu xanh lục, có hoa văn màu trắng hoặc vàng trên lưng.
Đặc điểm sinh học của các loài rắn ở Việt Nam
Môi trường sống
Các loài rắn ở Việt Nam phân bố ở nhiều môi trường khác nhau, từ rừng, núi, đồng bằng, cho đến biển. Căn cứ vào đặc điểm môi trường sống, các loài rắn ở Việt Nam được phân loại thành các nhóm chính sau:
- Rắn rừng: Bao gồm các loài rắn sống ở rừng, núi, thường có màu sắc sặc sỡ, hoa văn đặc trưng. Một số loài rắn rừng ở Việt Nam phổ biến như rắn lục đuôi đỏ, rắn hổ mang chúa, rắn cạp nia, rắn cạp nong, rắn hổ mang bành, rắn lục sừng, rắn biển.
- Rắn đồng bằng: Bao gồm các loài rắn sống ở đồng bằng, thường có màu sắc sẫm, không có hoa văn đặc trưng. Một số loài rắn đồng bằng ở Việt Nam phổ biến như rắn ráo, rắn nước, rắn nước lợ, rắn hổ mang nước, rắn hổ trâu, rắn ráo trâu, rắn hổ mang hoa.
- Rắn biển: Bao gồm các loài rắn sống ở biển, có thân hình dài, đuôi dài, thường có màu sắc sẫm. Một số loài rắn biển ở Việt Nam phổ biến như rắn biển Belcher, rắn biển hổ, rắn biển hoa mai.
Thức ăn
Thức ăn của các loài rắn ở Việt Nam rất đa dạng, bao gồm các loài động vật như chuột, ếch, nhái, chim, bò sát,… Một số loài rắn chuyên ăn một loại thức ăn nhất định, chẳng hạn như rắn lục đuôi đỏ chuyên ăn chuột, rắn hổ mang chúa chuyên ăn các loài rắn khác, rắn biển chuyên ăn cá.
Sinh sản
Các loài rắn ở Việt Nam sinh sản theo hình thức đẻ trứng. Trứng của rắn có hình bầu dục, có vỏ cứng. Số lượng trứng mỗi lứa tùy thuộc vào loài rắn, thường từ 2-100 trứng.
Rắn mẹ thường ấp trứng trong khoảng 2-3 tháng. Khi trứng nở, rắn con sẽ tự tìm thức ăn và sinh tồn.
Một số loài rắn có thể đẻ con sống, không cần thụ tinh bên ngoài. Tuy nhiên, những loài rắn này rất hiếm gặp ở Việt Nam
Tuổi thọ
Tuổi thọ của các loài rắn ở Việt Nam có thể từ vài năm đến vài chục năm, tùy thuộc vào loài rắn.
Các loài rắn độc thường có tuổi thọ ngắn hơn các loài rắn không độc.
Một số loài rắn ở Việt Nam có tuổi thọ cao, như rắn hổ mang chúa có thể sống tới 30 năm.
Biện pháp phòng tránh cũng như xử lý khi gặp rắn
Biện pháp phòng tránh khi gặp rắn
Để phòng tránh bị rắn cắn, bạn cần lưu ý một số biện pháp sau:
- Tìm hiểu về các loài rắn ở địa phương: Điều này sẽ giúp bạn nhận biết được rắn độc và không độc, từ đó có biện pháp phòng tránh phù hợp.
- Tránh đi lại vào những nơi có nhiều rắn: Những nơi có nhiều rắn thường là những nơi có nhiều cây cối, bụi rậm, hoặc gần ao hồ, sông suối.
- Không cầm, nắm, chạm vào rắn: Dù là rắn độc hay không độc, bạn cũng không nên tiếp xúc với rắn.
- Đeo giày, dép khi đi vào những nơi có nhiều rắn: Điều này sẽ giúp bảo vệ chân tay của bạn khỏi bị rắn cắn.
- Sử dụng các biện pháp xua đuổi rắn: Bạn có thể sử dụng các biện pháp như đốt hương, xịt thuốc diệt côn trùng,… để xua đuổi rắn.
Xử lý khi bị rắn cắn
Nếu bị rắn cắn, bạn cần thực hiện các bước sơ cứu sau:
- Giữ bình tĩnh, tránh cử động mạnh vì sẽ khiến nọc độc lan nhanh hơn.
- Rửa sạch vết cắn bằng xà phòng và nước sạch.
- Để vết cắn cao hơn tim.
- Chườm đá lạnh lên vết cắn.
- Nhanh chóng đến cơ sở y tế gần nhất để được điều trị kịp thời.
Lưu ý:
- Không nên đắp đá lạnh hoặc chườm đá lên vết cắn.
- Không nên hút nọc độc ra khỏi vết cắn.
- Không nên cắt hoặc rạch vết cắn.
- Không nên sử dụng các loại thuốc dân gian để sơ cứu.
Các dấu hiệu của bị rắn cắn
Các dấu hiệu của bị rắn cắn thường xuất hiện trong vòng 30 phút sau khi bị cắn, bao gồm:
- Đau đớn, sưng tấy, đỏ da xung quanh vết cắn.
- Tê bì, yếu cơ, khó thở, khó nuốt.
- Buồn nôn, nôn mửa, tiêu chảy.
- Chóng mặt, hoa mắt, ngất xỉu.
Nếu bạn gặp phải các dấu hiệu trên, cần nhanh chóng đến cơ sở y tế gần nhất để được điều trị kịp thời.
Điều trị khi bị rắn cắn
Tại cơ sở y tế, bác sĩ sẽ tiến hành các bước sau:
- Tiêm huyết thanh kháng nọc rắn.
- Điều trị triệu chứng do nọc độc gây ra.
Thời gian điều trị phụ thuộc vào loại rắn cắn, lượng nọc độc và tình trạng sức khỏe của người bị cắn.
Lời khuyên
- Nếu bạn không chắc chắn một con rắn có độc hay không, tốt nhất bạn nên tránh tiếp xúc với nó.
- Nếu bị rắn cắn, hãy nhanh chóng sơ cứu và đến cơ sở y tế gần nhất để được điều trị kịp thời.
Cách phân biệt rắn độc và rắn không độc
Có nhiều cách để phân biệt rắn độc và rắn không độc, bao gồm:
-
Dựa vào hình dáng bên ngoài
- Rắn độc thường có màu sắc sặc sỡ, hoa văn đặc trưng, chẳng hạn như rắn lục đuôi đỏ, rắn hổ mang chúa, rắn cạp nia, rắn cạp nong, rắn hổ mang bành, rắn lục sừng,…
- Rắn không độc thường có màu sắc sẫm, không có hoa văn đặc trưng, chẳng hạn như rắn ráo, rắn nước, rắn nước lợ, rắn hổ mang nước, rắn hổ trâu, rắn ráo trâu, rắn hổ mang hoa,…
Tuy nhiên, không phải tất cả các loài rắn có màu sắc sặc sỡ đều là rắn độc. Có một số loài rắn độc cũng có màu sắc sẫm, chẳng hạn như rắn hổ mang chúa, rắn hổ mang bành,… Do đó, cách tốt nhất để phân biệt rắn độc là dựa vào cả hình dáng bên ngoài và tập tính của rắn.
-
Dựa vào tập tính
- Rắn độc thường hung dữ, dễ tấn công con người. Khi gặp nguy hiểm, rắn độc thường sẽ cuộn tròn lại, ngẩng đầu lên và há miệng đe dọa.
- Rắn không độc thường nhút nhát, khi gặp nguy hiểm thường sẽ bỏ chạy.
-
Dựa vào nọc độc
- Nọc độc của rắn độc có thể gây ra nhiều triệu chứng nguy hiểm cho con người, bao gồm đau đớn, sưng tấy, tê liệt, thậm chí tử vong.
- Rắn không độc không có nọc độc, không gây nguy hiểm cho con người.
Một số đặc điểm khác của rắn độc
- Rắn độc thường có răng nanh dài và nhọn, có thể đâm xuyên da người.
- Rắn độc thường có tuyến nọc độc nằm ở phía sau hàm.
- Rắn độc thường có khả năng phun nọc độc, chẳng hạn như rắn hổ mang bành.
Trên đây là những thông tin cần thiết về các loài rắn ở Việt Nam. Để đảm bảo an toàn cho bản thân, bạn cần tìm hiểu kỹ về các loài rắn, đặc biệt là các loài rắn độc. Đồng thời, cần trang bị cho mình những kiến thức cơ bản về cách nhận biết rắn và biện pháp phòng tránh khi tiếp xúc với rắn.
Có thể bạn quan tâm: