Bạn có biết cây khúc khắc là cây gì và có những tác dụng gì không? Cây khúc khắc còn được gọi với nhiều cái tên khác như thổ phục linh, cây kim cang, cẩm cù, cây linh phạn đoán,… Cây khúc khắc là một loại cây thân leo sống lâu năm, có chiều dài có thể lên đến 4 – 5m. Cây khúc khắc có nhiều tác dụng cho con người. Vậy những tác dụng đó là gì? Hãy cùng KCM Đà Nẵng khám phá về cây khúc khắc
Đặc điểm, phân bố và cách trồng cây khúc khắc
Đặc điểm
Cây khúc khắc là một loại cây thân leo, có chiều dài có thể lên đến 4 – 5m. Cây có nhiều cành nhỏ, không có gai nhọn với phần thân mảnh và thường có tua cuốn dài.
- Thân: Thân cây khúc khắc có màu xanh lục, phân nhánh nhiều.
- Lá: Lá cây khúc khắc mọc so le, có hình bầu dục thuôn, đầu nhọn dài khoảng 5-12cm, rộng 1-5cm. Lá có màu xanh lục, mặt trên bóng láng, mặt dưới hơi nhám.
- Hoa: Hoa cây khúc khắc mọc thành tán lá đơn độc, có 20-30 hoa nhỏ màu xanh nhạt. Hoa đực & hoa cái mọc riêng rẽ. Hoa có đài hoa hình chuông, tràng hoa có 5 cánh, nhị hoa dài, nhiều nhị.
- Quả: Quả cây khúc khắc có hình cầu, có 3 cạnh, khi chín có màu đen. Quả chứa từ 2-4 hạt màu nâu đỏ.
- Củ khúc khắc là phần thân dưới của cây khúc khắc, có hình trụ tròn, dài khoảng 10-15cm. Củ khúc khắc có màu trắng sữa, có vị ngọt, tính hàn.
Thành phần hóa học trong cây
Cây khúc khắc có chứa nhiều thành phần hóa học quý, bao gồm:
- Saponin: là một nhóm hợp chất có tác dụng kháng khuẩn, kháng viêm, chống oxy hóa.
- Flavonoid: là một nhóm hợp chất có tác dụng kháng khuẩn, kháng viêm, chống oxy hóa, chống ung thư.
- Tanin: là một nhóm hợp chất có tác dụng kháng khuẩn, kháng viêm, chống oxy hóa, giúp cầm máu.
- Alcaloid: là một nhóm hợp chất có tác dụng kháng khuẩn, kháng viêm, chống oxy hóa, giảm đau, an thần.
- Tinh dầu: có tác dụng kháng khuẩn, kháng viêm, chống oxy hóa, giúp thư giãn.
Ngoài ra, cây khúc khắc còn chứa một số thành phần hóa học khác như: acid amin, vitamin, khoáng chất,…
Phân bố
Cây khúc khắc phân bố ở nhiều vùng núi ở nước ta, như: Tây Bắc, Tây Nguyên, Đông Bắc,…
Cách trồng và chăm sóc
Cây khúc khắc có thể được nhân giống bằng nhiều cách, bao gồm:
- Hạt giống: Hạt giống cây khúc khắc có thể được thu hoạch từ quả chín. Hạt giống cần được gieo vào đất ẩm, tưới nước thường xuyên và giữ ẩm cho đất. Hạt giống sẽ nảy mầm trong vòng 1-2 tuần.
- Chiết cành: Chiết cành là phương pháp nhân giống cây khúc khắc đơn giản và hiệu quả. Chọn một cành khỏe mạnh, không bị sâu bệnh, có chiều dài khoảng 20-30cm. Dùng dao sắc cắt cành, ngay dưới nách lá. Chiết cành vào đất ẩm, tưới nước thường xuyên và giữ ẩm cho đất. Cành sẽ ra rễ trong vòng 1-2 tháng.
- Giâm cành: Giâm cành cũng là một phương pháp nhân giống cây khúc khắc hiệu quả. Chọn một đoạn thân khỏe mạnh, không bị sâu bệnh, có chiều dài khoảng 10-15cm. Giâm cành vào đất ẩm, tưới nước thường xuyên và giữ ẩm cho đất. Cành sẽ ra rễ trong vòng 1-2 tháng.
Cây khúc khắc là loại cây ưa sáng, ưa ẩm. Cây có thể trồng ở nhiều loại đất khác nhau, nhưng tốt nhất là đất tơi xốp, giàu dinh dưỡng. Cây cần được tưới nước thường xuyên, nhất là vào mùa khô.
Tác dụng của cây khúc khắc
Cây khúc khắc là một loại cây thân leo, có chiều dài có thể lên đến 4 – 5m. Cây có nhiều cành nhỏ, không có gai nhọn với phần thân mảnh và thường có tua cuốn dài.
Cây khúc khắc có nhiều tác dụng, bao gồm:
Tác dụng y học
Cây khúc khắc có vị ngọt, tính hàn, có tác dụng giải độc, tiêu viêm, sát trùng, khu phong. Cây khúc khắc được sử dụng để chữa các bệnh như:
- Cảm lạnh, sốt: Củ khúc khắc có tác dụng giải cảm, hạ sốt, giảm đau nhức.
- Đau bụng, đau dạ dày: Củ khúc khắc có tác dụng tiêu viêm, giảm đau, giúp ăn ngon, ngủ ngon.
- Ho, viêm họng: Củ khúc khắc có tác dụng giảm ho, long đờm, giảm đau rát họng.
- Viêm khớp, phong thấp: Củ khúc khắc có tác dụng giảm đau, chống viêm, giúp khớp hoạt động linh hoạt.
- Tiêu chảy, đi ngoài: Củ khúc khắc có tác dụng cầm tiêu chảy, giúp tiêu hóa tốt.
- Mụn nhọt, lở loét: Củ khúc khắc có tác dụng sát khuẩn, giúp vết thương mau lành.
Tác dụng làm gia vị
Củ khúc khắc có vị ngọt, thanh mát, có thể dùng làm rau ăn. Củ khúc khắc có thể xào, luộc, nấu canh,… Củ khúc khắc có thể được dùng như một loại rau ăn kèm.
Tác dụng khác
Cây khúc khắc có thể dùng để làm thuốc nhuộm, làm nước rửa chén,…
Cách sử dụng cây khúc khắc
- Dùng làm thuốc: Củ khúc khắc có thể được sử dụng tươi hoặc khô. Củ khúc khắc tươi có thể được thái lát, phơi khô hoặc ngâm rượu. Củ khúc khắc khô có thể được sắc nước uống hoặc tán thành bột.
- Dùng làm rau ăn: Củ khúc khắc có thể được xào, luộc, nấu canh,… Củ khúc khắc có thể được dùng như một loại rau ăn kèm.
- Dùng làm thuốc nhuộm: Củ khúc khắc có thể được dùng để nhuộm vải màu vàng.
- Dùng làm nước rửa chén: Củ khúc khắc có thể được dùng để làm nước rửa chén tự nhiên, giúp chén bát sạch bóng, không gây hại cho da tay.
Cách bảo quản cây khúc khắc
Củ khúc khắc tươi có thể được bảo quản trong tủ lạnh trong vòng 3-4 ngày. Củ khúc khắc khô có thể được bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát trong vòng 1 năm.
Củ khúc khắc chữa bệnh gì
Củ khúc khắc là một vị thuốc quý trong Đông y, có nhiều tác dụng đối với sức khỏe, đặc biệt là các bệnh xương khớp. Củ khúc khắc có vị ngọt, nhạt, tính bình, quy vào kinh Can và Vị.
Theo Y học cổ truyền, củ khúc khắc có tác dụng:
- Thanh nhiệt, giải độc: Củ khúc khắc có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, giúp cơ thể đào thải độc tố, giảm sưng viêm.
- Khử phong thấp, lợi gân cốt: Củ khúc khắc có tác dụng khử phong thấp, lợi gân cốt, giúp giảm đau nhức xương khớp, tê bì chân tay.
- Tăng cường miễn dịch: Củ khúc khắc có tác dụng tăng cường miễn dịch, giúp cơ thể chống lại bệnh tật.
- Bảo vệ gan: Củ khúc khắc có tác dụng bảo vệ gan, giúp gan khỏe mạnh.
Củ khúc khắc được sử dụng để chữa trị các bệnh sau:
- Đau nhức xương khớp: Củ khúc khắc được sử dụng để chữa trị các bệnh đau nhức xương khớp như phong thấp, viêm khớp, thoái hóa khớp,…
- Phong thấp: Củ khúc khắc được sử dụng để chữa trị bệnh phong thấp, giúp giảm đau nhức, tê bì chân tay.
- Tê bì chân tay: Củ khúc khắc được sử dụng để chữa trị bệnh tê bì chân tay, giúp tăng cường lưu thông máu, giảm tê mỏi.
- Ung nhọt, lở ngứa: Củ khúc khắc được sử dụng để chữa trị các bệnh ung nhọt, lở ngứa, giúp giảm sưng viêm, sát khuẩn.
- Giang mai: Củ khúc khắc được sử dụng để chữa trị bệnh giang mai, giúp tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh.
Cách sử dụng củ khúc khắc
- Cách dùng phổ biến nhất là dùng củ khúc khắc khô sắc nước uống. Liều dùng thường dùng là 10-20g củ khúc khắc khô sắc với 400ml nước, đun sôi nhỏ lửa trong 30 phút, chia uống 3 lần trong ngày.
- Ngoài ra, củ khúc khắc còn có thể dùng để chế biến thành các bài thuốc khác như:
- Bài thuốc trị đau nhức xương khớp: Củ khúc khắc 10g, rễ cỏ xước 10g, rễ đinh lăng 10g, lá lốt 10g, sả 10g, quế chi 5g, cam thảo 5g. Sắc tất cả các vị thuốc với 600ml nước, đun sôi nhỏ lửa trong 30 phút, chia uống 3 lần trong ngày.
- Bài thuốc trị mụn nhọt: Củ khúc khắc 20g, lá bồ công anh 20g, cam thảo 10g. Sắc tất cả các vị thuốc với 400ml nước, đun sôi nhỏ lửa trong 30 phút, chia uống 3 lần trong ngày.
Cây khúc khắc là một loài cây quý, có nhiều tác dụng hữu ích. Chúng ta cần bảo tồn và phát triển cây khúc khắc để tận dụng những lợi ích mà nó mang lại. Để làm được điều này, chúng ta cần tuyên truyền, giáo dục cho mọi người về giá trị của cây khúc khắc. Đồng thời, chúng ta cần có những biện pháp cụ thể để bảo vệ và phát triển cây khúc khắc
Có thể bạn quan tâm: